Με τη “σκόνη” που προκάλεσε το τελευταίο επεισόδιο στο “σήριαλ” του γνωστού streamer να έχει καταλαγιάσει, μια ματιά στις σχέσεις εκδοτριών εταιρειών και δημιουργών περιεχομένου είναι περισσότερο επίκαιρη από ποτέ. Δεν πρόκειται να αναφερθούμε στον ίδιο τον PewDiePie –ο καθένας άλλωστε μπορεί να εξάγει τα δικά του συμπεράσματα- αλλά στο πρόβλημα που ανέδειξαν οι ενέργειές του.
Από τη μία έχουμε εκείνους που διαμαρτύρονται για την ελευθερία έκφρασης στο YouTube και από την άλλη τη δεδομένη εκμετάλλευση εμπορικών σημάτων και πνευματικής ιδιοκτησίας τρίτων με σκοπό το κέρδος. Που βρίσκεται όμως η αλήθεια;
Με το γράμμα του νόμου
Ας ξεκινήσουμε με τα “απλά”, ήτοι το γράμμα του νόμου. Όταν κάποιος αγοράζει ένα videogame, αυτό που στην ουσία αγοράζει δεν είναι τόσο το ίδιο το videogame ως προϊόν αλλά την άδεια χρήσης του υπό συγκεκριμένες συνθήκες. Όσο εξωφρενικό κι αν σας φαίνεται αυτό, περιλαμβάνεται στους όρους χρήσης που αποδέχεστε εγκαθιστώντας και τρέχοντάς το –την “end-user license agreement” (EULA) που ποτέ κανείς δεν διαβάζει. Αν κάποιος δεν συμφωνεί, επιστρέφει το παιχνίδι στο σημείο που το αγόρασε, παίρνει πίσω τα χρήματά του και τελειώνει η ιστορία –τα υπόλοιπα είναι στη λογική του “να ‘χαμε να λέγαμε”.
Οι κάτοχοι των πνευματικών δικαιωμάτων ενός τίτλου λοιπόν είναι και οι μόνοι που έχουν βάσει νόμου τη δυνατότητα δημόσιας διανομής, αναπαραγωγής και προβολής του –συμπεριλαμβάνοντας, όπως φαντάζεστε, το live streaming και τη δημιουργία βίντεο με συναφές περιεχόμενο. Μπορεί να ακούγεται σκληρό και να μοιάζει κατά τι υπερβολικό, όμως σύμφωνα με τα όσα προστάζει ο νόμος –και έχει φροντίσει να κατοχυρώσει κάθε εταιρεία- έτσι έχουν τα πράγματα: dura lex, sed lex.
Στην πράξη όμως…
Φυσικά τα παραπάνω δεν έχουν καμία σχέση με το τι πραγματικά συμβαίνει. Οι περισσότεροι δημιουργοί και εκδότες περιεχομένου, αναγνωρίζοντας την προβολή που εισπράττουν τα προϊόντα τους, επιτρέπουν στο κοινό να τα αναπαράγει δημοσίως ελεύθερα, ακόμα κι όταν η ενέργεια αυτή τους αποφέρει κέρδη –όπως π.χ. τα βίντεο που ανεβαίνουν στο YouTube.
Ορισμένες εταιρείες μάλιστα όπως η Mojang (Minecraft) και η Campo Santo (Firewatch) θέτουν και συγκεκριμένους όρους βάσει των οποίων κάποιος μπορεί να εκμεταλλευτεί την πνευματική τους ιδιοκτησία με σκοπό το κέρδος. Αυτοί, τις περισσότερες φορές, απαγορεύουν τη χρήση περιεχομένου με τρόπο που δυσφημεί το ίδιο ή την εταιρεία του ή/και προσβάλλει τρίτους. Εφ’ όσον οι όροι αυτοί τηρούνται, η άδεια χρήσης δίδεται αυτόματα, σε διαφορετική περίπτωση η εταιρεία δύναται να αφαιρέσει τα όποια δικαιώματα έχει παραχωρήσει στον χρήστη.
Όσο για το πώς μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο, η νομοθεσία περί προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας έχει συνήθως τη λύση, έστω κι αν διαφέρει από χώρα σε χώρα. Λέμε “συνήθως” διότι ο νόμος ερμηνεύεται διαφορετικά σε κάθε Δίκαιο (φτάνει να δει κανείς τις διαφορές ανάμεσα σε ΗΠΑ και Ηνωμένο Βασίλειο και θα καταλάβει), όμως η λογική λέει πως άπαξ και μία εταιρεία αποφασίσει να φτάσει μία υπόθεση ενάντια σε κάποιον ιδιώτη στα άκρα, εύκολα ή δύσκολα θα πετύχει τον στόχο της.
Ξεκάθαρη στάση; Μόνο μία!
Μέχρι στιγμής λοιπόν, όλες οι εταιρείες επιτρέπουν στους χρήστες να εκμεταλλεύονται προς όφελός τους την πνευματική τους ιδιοκτησία, είτε βάσει των όρων χρήσης που έχουν θεσπίσει, είτε κάνοντας τα στραβά μάτια στην παραβίαση της EULA. Όλες; Όχι ακριβώς.
Μόνο μία είναι εκείνη που ακολουθεί ξεκάθαρη πολιτική στο εν λόγω ζήτημα και αυτή είναι η Nintendo! Οι Ιάπωνες δημιούργησαν το 2015 το Nintendo Creators, ένα πρόγραμμα που επιτρέπει σε επιλεγμένους YouTubers να αποκομίζουν κέρδη από βίντεό τους που περιέχουν υλικό της εταιρείας –με την τελευταία να εγκρίνει κάθε δημιουργία πριν αυτή βγει “στον αέρα”. Πριν λίγες μέρες μάλιστα, αποφάσισαν να απαγορεύσουν το live streaming μέσα από τα κανάλια των “creators” –καθώς δεν έχουν έλεγχο επάνω του.
Μπορεί η σχέση της Nintendo με το YouTube, το Twitch, το streaming και το βίντεο γενικότερα να μην είναι η πλέον ενδεδειγμένη, είναι ωστόσο απόλυτα ξεκάθαρη. Η εταιρεία από το Κιότο έχει επιλέξει “να φυλάει τα ρούχα της” και ως προς αυτό ουδείς μπορεί να της προσάψει το παραμικρό.
Λυκοφιλίες και σχέσεις κατά παραγγελία
Το όλο μπέρδεμα ξεκινά από τις ίδιες τις εταιρείες οι οποίες επί της ουσίας επιτρέπουν στους παίκτες ή ακόμα χειρότερα κάνουν πως δεν βλέπουν μόνο όταν τις βολεύει. “Εταιρείες είναι και αυτό είναι λογικό να θέλουν” θα πει κάποιος, όμως το νόμισμα των influencers έχει δύο όψεις. Σκεφτείτε τα κανάλια των YouTubers και των streamers σαν τα περιοδικά του σήμερα. Όσο ηθικό, διαφανές και επαγγελματικό θα ήταν για μια εταιρεία να βάλει στη “μαύρη λίστα” της ένα περιοδικό επειδή αυτό έδωσε χαμηλή βαθμολογία σε τίτλο της (φαινόμενο που έχει παρατηρηθεί πολλάκις στο παρελθόν, τόσο με έντυπα, όσο και ηλεκτρονικά μέσα, εθνικής ή διεθνούς εμβέλειας), άλλο τόσο θα ήταν να κινηθεί εναντίον ενός δημιουργού περιεχομένου επειδή δεν συμφωνεί με πιθανή κριτική που της άσκησε εκείνος.
Η περίπτωση του PewDiePie που αποτέλεσε και την αφορμή για το θέμα μας βέβαια δεν εμπίπτει σε αυτή την κατηγορία, αφού ο γνωστός YouTuber δεν καταφέρθηκε εναντίον του Firewatch αλλά το προέβαλλε κατά τη διάρκεια ενός –ακόμα- ρατσιστικού παραληρήματός του. Το να θεωρήσει μία εταιρεία ότι με αυτόν τον τρόπο δυσφημίζεται το προϊόν της –καθώς συνδέεται με συγκεκριμένους χαρακτηρισμούς και περιστατικά- είναι δικαίωμά της και δύσκολα θα βρεθεί κάποιος να την επικρίνει γι’ αυτό. Τι γίνεται όμως άπαξ και κάποιος με κοινό χιλιάδων ή εκατομμυρίων αποφασίσει ότι δεν του αρέσει ένας συγκεκριμένος τίτλος;
Η σχέση μεταξύ βιομηχανίας και δημιουργών περιεχομένου (streamers, YouTubers, influencers, πείτε τους όπως θέλετε) πρέπει να οριοθετηθεί. Έρευνα της Cisco που δημοσιεύτηκε προ ολίγων εβδομάδων, “βλέπει” το 82% της συνολικής κίνησης που θα καταναλώνουν οι χρήστες του ίντερνετ το 2021 να οφείλεται αποκλειστικά στο βίντεο. Αν το πρόβλημα ίσα που διαφαίνεται την προκειμένη στιγμή, στο εγγύς μέλλον θα διογκωθεί και ακόμα κι αν η νομοθεσία είναι σε θέση να δώσει λύσεις, η εταιρεία που θα έχει θριαμβεύσει δικαστικά, το πιθανότερο είναι να έχει ηττηθεί επικοινωνιακά.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου